Insidious(2011)

Insidious(2011): Seram Sekeluarga Seronok Tanpa Pembaharuan

Aku minat dengan pembikinan filem anak kelahiran Malaysia ni. Aku masih boleh ingat, sewaktu Saw mula-mula masuk ke Malaysia (masa tu, filem seram Hollywood dikecam hebat oleh filem seram Asia, ini zaman Ringu), aku adalah antara orang yang menyukai Saw dan menyatakan (walaupun James tidak seganas Eli Roth, dan tidak dianggap sebagai pakar porno gore, tetapi francaisnya telah memperdanakan kenikmatan tersebut) ia suatu filem seram Amerika yang segar dalam antara banyak klise yang diberikan.

Menariknya, James Wan secara simbolik, telah menggunakan simbol "patung" dalam kesemua filem-filemnya, yang bersangkut-paut dengan lagu Metallica "Master of Puppets". Ideal Wan berkaitan dengan mekanisme "memanipulasi keterujaan penonton", teknik yang biasa dalam filem Hitchcock. Tetapi aku merasakan Wan mempunyai agenda lain. Apa yang penting, patung atau puppets memang berkait dengan pemahaman sosialis berkaitan kekuasaan borjuis terhadap kelemahan golongan buruh. Di dalam filem Wan pula, selalunya, si intelektual genius yang hilang pedoman moral, si ahli sihir tanpa hati, dan kini, SYAITAN merupakan dalang pemegang "patung" (manusia lemah).

Tampak berat, tapi filem Insidious sungguh senang diikuti (memang ia lebih kepada filem bertih jagung daripada filem seram berestetika seperti The Exorcist ataupun The Thing). Pembuakan emosinya mengikut butang-butang "manipulasi" tanpa kehalusan (macam pengarah Malaysia pula, ha ha!) Babak-babak kejutannya memang MENYERONOKKAN dan antara yang terbaik untuk tahun ini. Ia juga, secara pelik, menjadi antara filem seram buat "keluarga" (paling terakhir ialah The Sixth Sense). Aku gerenti, penonton elitis berbudaya tinggi dan bukan peminat seram seperti Zaidah dan Ridhwan akan seronok menonton filem ini.

Buat peminat seram, filem ini mungkin dipersoalkan (walaupun ia tidak begitu terlalu lantang) meminjam filem-filem seram terdahulu terbaik, The Exorcist ketemu Poltergeist ketemu Nightmare on Elm Street ketemu Shutter. Kalau dibandingkan dengan Poltergeist sekalipun, filem klasik itu menggunakan unsur gelap kepada terang kepada terang dan terang untuk menakutkan penontonnya (ini ideal Spielberg yang suka "cahaya" dalam filem). Filem ini menggunakan dasar gelap, dan "terang" hanya berlaku dan berlingkar dalam kalangan manusianya (ingat, manusia adalah patung/puppet dalam dunia Wan, bergerak atas kemahuan pengarahnya, tok dalang- sekarang rujuk "hantu-hantu" dalam filem ini yang kelihatan seperti patung dengan watak "pemain patung"). Aku terpaksa akur, Poltergeist lebih jauh memberi isi mendalam daripada filem ini.

Tetapi filem ini memang dibikin baik, cukup serba-serbi, lakonan baik, runut bunyi indah (dan minimalis, mengikut ideal The Exorcist). Malah ada satu plot, yang bolehlah aku berdiri dan tepuk tangan kepada Wan. Ini berlaku pada pertengahan filem apabila si ibu menyedari "sesuatu yang tidak kena dengan rumahnya" memohon si bapa untuk "pindah", suatu yang peminat filem rumah berhantu dah tahu takkan berlaku. Seronoknya, ia BERLAKU dalam filem ini!

Apa-apa pun, aku suka juga "bahasa" cahaya yang digunakan oleh Wan untuk filem ini. Sekali lagi aku kata, filem ini tidak susah untuk "difikir" jika kita mahu bandingkan dengan filem sebelum Wan (yang bergerak seperti sebuah puzzle), tetapi cara penyampainnya menarik. Klu diberikan pada awal-awal filem lagi dengan lampu yang tiba-tiba berpusing 360 darjah (kita faham di sini, kesan-akibat yang akan berlaku untuk watak tersebut yang memimpikan mimpi INI). Kemudian kita dipaparkan dengan watak ibu yang memasang lampu pada siang hari (simbol, dialah yang menyiasat dan menjadi witness segala kebongkaran rahsia dalam filem ini). Ketiga, kita akan lihat si anak yang berserta lanteranya memasuki loteng. Menariknya, ketiga-tiga watak ini, dengan jelas SUDAH menyatakan, ke mana dan di mana watak mereka akan BERAKHIR. Aku hanya akan nyatakan ini: watak pertama bermimpi. watak kedua di alam realiti yang menyedari "perubahan" apabila dia membuka lampu. Watak ketiga yang di bawa dengan syot-syot gelap bersama lanteranya, mencari dan menjelajah. Di sinilah, Wan lebih mementingkan teknik daripada estetika. Dan ianya tidak salah, kerana dia tahu, semua ini adalah semata-mata untuk "hiburan" walaupun dalam filem seram.